Bilişim Teknolojileri Temelleriİç Donanım BirimleriDisk Sürücüleri

 

Sabit Diskler (Harddisk, HDD)

Bilgileri kalıcı ve uzun vadeli saklamak için kullandığımız bileşenlerdir.

Sabit Disklerin Yapısı ve Çalışması

• Sabit diskin yapısında;
• Disk kasasını bilgisayar içerisine monte etmede kullanılan vida delikleri,
• Sabit disk kapağının montaj delikleri,
• Manyetik plakalar ve plakaların dönüşünü sağlayan devir merkezi,
• Kolların ve plakaların hareketini sağlayan hareket motoru,
• Hareket kolları ve bunların ucunda yer alan okuma yazma kafaları,
• Verilerin aktarıldığı şerit kablo ve SATA arayüz bağlantısı,
• Motora enerji sağlayan enerji bağlantısı ve en son disk içindeki hassas hava dengesini ayarlayan hava filtresi bulunmaktadır.

Bütün sabit sürücüler özel bir motor tarafından kontrol edilen kolların üzerinde yer alan okuma/yazma başlıkları ve manyetik malzeme ile kaplı alüminyumdan yapılmış plaklardan oluşur.

Plakalar dakikada 3.500 ile 15.000 devirle dönerler ve devir hızı RPM olarak ifade edilir.

Manyetik plakalar

Esnek olmayan ve metal ya da plastikten imal edilen parçalardır ve üzeri demir-oksit veya diğer manyetize edilebilir bir madde ile ince bir katman hâlinde kaplanmıştır. Bu plakalar yuvarlaktır ve ortalarından elektrik motorunun miline bağlıdır. Bir hard diskin içinde birden fazla disk plakası olabilir ve bu plakaların tümü aynı hızda döner.

Hareket motoru

Manyetik diskleri okuma/yazma kafalarının tüm yüzeyleri okuyabileceği şekilde çok yüksek hızlarda (dakikada 7200 tur gibi) döndürme görevini yerine getirir.

Kümeler (Cluster)

Disk üzerinde varsayılan işletim sisteminin disk yönetimi ile alakalı bir büyüklük olup dosya ve dizinlerin yerleştirildiği en küçük disk alanına denir. Boyutu dosya sistemine göre değişir.

Okuma/yazma kafaları

Her disk plakasının iki tarafındaki kollar üzerinde okuma yazma kafaları bulunur. Bu kafalar tüm yüzeyleri okuyabileceği şekilde küçük bir elektromıknatıstan oluşup diskin merkezinden dış yüzeyine kadar hareket edebilir ve diskin dönmesi ile okuma/yazma kafasının altında var olan veri okunur veya yenisi yazılır.

İz (track) ve silindirler (cylinders)

Tüm plakaların üzerinde daire şeklinde izler vardır. Bu izler, track olarak adlandırılır. Bir plaka üzerinde binlerce track çizebilirsiniz. Her plakada aynı çapa sahip trackları bir bütün olarak düşündüğünüzde bu track birleşimi bir silindire benzetilebilir.

Okuma yazma kafaları hep birlikte hareket eder. Bir okuma yazma kafası 4. iz üzerinde ise diğerleri de aynı iz üzerindedir.

 

 

 

 

Sektörler

Plaka üzerindeki 2 track arasında kalan bölge; sektör olarak adlandırılır. Sektörler sabit disklerin atomudur.

 

Sabit Disk Çeşitleri

 

 

HDD çeşitleri birbirine benzemekle beraber güç ve veri kablo soketlerine göre ayrılır.

Sabit disklerin sınıflandırılmasında kullanılan diğer özellikler ise içindeki plakaların dönüş hızları, ön bellek miktarları ve sunduğu yeni teknolojileri sayabiliriz.

ATA sürücülerinin temelde iki türü vardır. İlki paralel ATA yani PATA sürücüleri, diğeri de seri ATA, yani SATA'dır.

Veri Kabloları 

 

PATA disklerin montajını yaparken önce master/slave ayarı gerekir. SATA disklerde bu ayara gerek yoktur

 

1. PATA (parallel advanced technology attachment - paralel ileri teknoloji eklentisi)

Tek bir şerit kablo üzerine en fazla 2 tane sürücü tanımlanabilir. Tek kablo üzerinde yer alan 2 sürücüden birinin “master”, diğerinin ise “slave” olarak ayarlanması zorunluluğu vardır.

Master ve slave ayarları sabit disk üzerinden jumper ile ayarlanır.

Paralel olarak veri iletimine sahiptir. Sahip olunan arabirim CDROM, DVDROM ve HDD (hard disk drive)ler için de aynıdır. PATA sabit diskler, 40 ve 80 iletkenli kablo (ribbon kablo) ile anakarta bağlanır. 80 iletkenli kablo daha yüksek bant genişliğine sahiptir.

PATA disklerde veri kablosunun bir kenarında kablo boyunca genelde kırmızı renkte bir şerit bulunur. Kablo disk üzerine bağlanırken bu renkli şerit tarafı mutlaka güç kablolarına bakmalıdır.

2. SATA

Kapladığı yer ve uzunluk olarak IDE kablosundan daha avantajlıdır. SATA3 teknolojisinin çıkmasıyla veri transferinde 600MB/s hıza ulaşılmıştır. 

 

Optik Disk Sürücüleri

 

Verileri okuma ve yazmanın özel bir ışık sistemiyle gerçekleştirildiği optik depolama birimleridir. Bunları okuyan araçlara ise optik sürücüler denir.

Üç temel optik disk türü vardır. Bunlar; CD (compact disk), DVD (digital versatile disk / dijital çok yönlü disk) ve BluRay (mavi lazer teknolojili disk) dır. 

CD-ROM ve CD-Writer sürücüleri

CD-R bir kere yazılabilir ve üzeri kayıt yapılamaz ve silinemezken CD-RW tekrar tekrar üzerine kayıt yapılabilir. Günümüzde en çok kullanılan CD-R ler ve CD-RW'ler 700 MB kapasitesine sahiptir. Kalınlıkları 1.2 mm dir.

 

CD-ROM veya CD-writer'ın okuma yazma hızları üzerindeki “x” çarpanıyla ifade edilir. “x” bu donanım birimi için 150 KB/s anlamındadır. Her CD-writer için üç adet hız değeri vardır bunlar; boş CD yazma hızı, tekrar yazma hızı ve okuma hızıdır. Yazma hızı, her zaman okuma hızına eşittir ya da ondan daha yavaştır.

Optik sürücüyü bilgisayara bağlamak için üç seçenek vardır. Eğer haricî olarak kullanılacaksa USB, dâhilî olarak kullanılacaksa IDE veya SATA ara birimleriyle bağlanabilir. 

DVD-ROM ve DVD-Writer Sürücüleri

 

Veri kümeleri burada daha yakın ve daha küçük yapıya kavuşarak aynı büyüklüğe daha çok veri sığdırılmıştır. Tek katmanlı ve tek yüzlü DVD 4.7GB, çift katman çift yüz DVD diskler ise 17 GB veri depolayabilmektedir.

DVD diskleri üzerinde 16x veya 24x gibi rakamlar maksimum yazma hızını belirtir. Hız ifadesindeki "x" çarpanı DVD'ler için yaklaşık 1318 kilobayt değerindedir. DVD-RW'ler ise tekrar tekrar yazılıp silinebilen DVD çeşitleridir.

DVD parametrelerinde iki katmanlı için DVD-R DL (dual layer = çift katmanlı), tek katmanlı için DVD-R SL (single layer = tek katmanlı) ifadesi kullanılır. Tek yüzlü için "single sided", çift yüzlü için "double sided" ifadeleri kullanılır.

 

 

Blu-Ray sürücüleri 

 

 Mavi lazer kullanarak diskler üzerinde daha hassas odaklama yapabilmektedir.

Blu-ray'in de CD ve DVD'ye karşılık gelen türleri vardır. BD-ROM, dağıtımlar için sadece okunabilir biçimi, BD-R üzerine veri kaydedilebilir biçimi, BD-RE ise yeniden yazılabilir biçimi ifade eder.

Tek katmanda 27 GB, çift katmanda 54 GB veri depolayabilir.

 

Optik Okuyucu Montajı

Tüm CD, DVD ve Blu-ray sürücüler bilgisayar için aynı Şekil faktörüne sahiptir ve kasalardaki 5.25”(inç) standart yuvayı kullanır.

Sabit disklerdeki gibi PATA bir optik sürücü kullanıyorsanız jumper ayarlamalarını montaj öncesinde yapmanız önemlidir. 

Kart Okuyucular

 

Flash depolama ürünlerinin, kullanımda oldukları sırada bilgisayardan çıkartılması donanım hasarlarına yol açabilir. USB portları, takılı aygıtlara sürekli olarak enerji beslemesi sağlar. Yani veri kopyalaması yapılmadığı durumlarda bile, belleği sorunsuz şekilde sistemden çekebileceğinizi düşünmeyiniz. Elektrik ve veri geçişinin kontrollü olarak kesilmesi zorunludur. işletim sistemleri, bu işlem için bir güvenli kaldırma aracı sunar. Bu uygulamadan güvenli kaldırma komutunu veriniz ve diskin güvenle çıkarılabileceği uyarısını almadan depolama birimlerinin fiziksel bağlantısını sakın kesmeyiniz. Eğer tüm denemelerinize rağmen sürekli olarak kullanımda olduğu yönünde uyarı alıyorsanız aygıtı sisteminizi tamamen kapattıktan sonra çıkartınız. 

Hafıza Kartı Çeşitleri

 

 

Hafıza kartları birçok yönden flash bellekler ile aynıdır. Farklı olan değişik şekil ve bağlantı faktörleridir.

Çıkarılabilir hafıza kartlar (CF, SmartMedia, MemoryStick, SD) ile ilgili bir çok farklı standart söz konusudur. Ancak genel olarak her formatın kendisine uygun bir kart yuvası standardı bulunmaktadır.

Compact flash, en eski, en karmaşık ve fiziksel olarak en büyük kart türüdür. Basitleştirilmiş PCMCIA veriyolu kullanır. CF1 ve CF2 olmak üzere 2 türü vardır.

SmartMedia CF'ye rakip olarak çıkmış ve birkaç yıl içinde dijital kameralarda popüler olmuştur. SD kartların çıkışı ile popülerliğini kaybetmiş ve yerini SD'ye bırakmıştır.

En yaygın kullanım alanına sahip olan kart türü olan SD kartlar, bir posta pulu büyüklüğündedir. 256 MB ile 32 GB arasında değişen kapasitelere sahiptir.

SD ve SDIO (secure digital ınput/output) olmak üzere iki çeşittir. SD kartları sadece bilgi depolarken SDIO bazı GPS gibi aygıtlara I/O desteği sunar.

SD'ler şekil açısından mini SD ve mikro SD olmak üzere iki çeşidi vardır. Bazı aygıtlar 2 GB'dan büyük SD kartları desteklemez. Kullanılacak olan cihazın, SDHC desteği adı verilen 2 GB'dan büyük kartları destekleme özelliği olduğundan emin olunmalıdır.

Piyasada satılan tüm SD kartlar performans olarak birbiriyle aynı değildir. Veri transfer yeteneklerini belirten SD kart sınıfları vardır.

SDIO (secure digital ınput/output): SD kart formatının geliştirilmiş hâli olan SDIO, ek depolama kapasitesinin yanında özellik artırımları da sunmaktadır. Bir nevi genişleme birimi gibi davranan bu yapı ile SD kart yuvasını kullanarak bilgisayara yeni bir işlev katılabilir. Daha çok taşınabilir bilgisayarlarda kullanılan SDIO kartlar, özel yuvalara takılırken bu yuvalar standart SD kartları da desteklemektedir. Bu sayede bilgisayara GPS, FM radyo, parmak izi okuyucu gibi aygıtlar ilave edilebilir. 

Kart Okuyucu Montajı

 

Kart okuyucular masaüstü bilgisayarlarda genellikle USB genişleme aygıtı olarak bulunurken dizüstü bilgisayarlarda standart bileşen olarak yer alır.

Çok sayıda kart formatını aynı anda destekleyen kart okuyucular vardır ve fiyatları da oldukça ucuzdur.

Daha önce de ifade edildiği gibi hangi flash kartını veya bağlantı türünü kullanırsak kullanalım bilgisayarda hepsi birer sürücü gibi görünür ve sabit disk gibi davranır.

Gerektiğinde biçimlendirilebilir, içine bir şey yükleyip silinebilir ve yeniden adlandırılabilir.